Vuurwerk: knallend het jaar uit, beschadigd het nieuwe jaar in?

Ieder jaar weer is er een toename te zien in het aantal slachtoffers door vuurwerk. Bijna de helft van de slachtoffers weet niet of de letselschade is veroorzaakt door consumentenvuurwerk of illegaal vuurwerk. Het letsel is namelijk ontstaan door vuurwerk dat door iemand anders is afgestoken. Geschat wordt dat illegaal aangeschaft vuurwerk zorgt voor bijna een kwart van het aantal slachtoffers. Een groot deel van deze mensen loopt een gehoorbeschadiging op.

Maar ook mensen die nu al met tinnitus (oorsuizen) en hyperacusis klachten (wanneer geluid als pijnlijk, irriterend of onverdraaglijk wordt ervaren) rondlopen hebben er elk jaar heel veel last van vuurwerk. De bestaande klachten worden tijdelijk of zelfs blijvend erger. Daarnaast is er een grote groep die schade oploopt, maar daar zich niet direct bewust van is. In het bijzonder lopen kinderen grote risico’s.

Illegaal vuurwerk
Illegaal (knal)vuurwerk blijft onverminderd populair in Nederland, ondanks het verbod om het te kopen, bezitten, opslaan, vervoeren of afsteken. Enkele bekende soorten zijn, strijkers, lawinepijlen, vlinders en Nitraten. Een van de redenen dat vuurwerk bestempeld wordt als illegaal, is dat de knal van het product te hard is. Het aantal decibel overschrijdt dan de Nederlandse maximumlimiet van 156dB. In 2006 is de wetgeving versoepeld. Waar voorheen een maximum van 153 decibel was gesteld voor knalvuurwerk, is dit verhoogd naar 156 decibel (gemeten op 2 meter afstand). De bekende Chinese rollen zijn sinds 2006 ook legaal geworden.

Gehoorschade

Gehoorschade kan op verschillende manieren worden opgelopen. Lawaaidoofheid ook wel lawaaitraumata genoemd, ontstaat meestal geleidelijk door te lang te verblijven in een omgeving met een te hoog geluidsniveau. In het binnenoor raken de haarcellen zodanig beschadigd dat ze afsterven. Er worden geen nieuwe haarcellen gevormd, zodat het gehoorverlies definitief is.

Bij zeer hoge geluidsniveaus, zoals bij vuurwerkknallen of schietlawaai, kan mechanische schade aan het gehoororgaan optreden (knaltrauma). Bijvoorbeeld bij een explosie kan het (kortdurend) optredende piekniveau zo hoog zijn, dat een gezond trommelvlies scheurt en/of de structuur van het binnenoor verwoest wordt. Bij ontstoken oren kan nog sneller schade ontstaan.

Zulke hoge niveaus zullen zich in het algemeen niet voordoen in het dagelijkse leven met uitzondering van Oud en Nieuw. Een grote groep die wel regelmatig met hoge piekniveaus te maken hebben zijn liefhebbers van de schietsport. Ook bij het schieten komen piekniveaus voor van boven de 140 dB en zelf tot 180 dB. Bij onbeschermde oren bestaat dus het gevaar van direct verwoesting van het trommelvlies, of de gehoorbeentjes.

Maar ook bij onvoldoende bescherming tegen deze hoge niveaus is permanente gehoorschade mogelijk. Bij personen die aan bijvoorbeeld vuurwerklawaai hebben blootgestaan zie je in het frequentiebereik van het gehoor een verschuiving ontstaan. Bij gehoorschade door langere blootstelling aan (te) hoge geluidsniveaus ontstaat er een verlies rond de 4000 Hz, bij knal- schietlawaai zie je een verlies rond de 6000 Hz.

De kleine "dip" bij 4000 Hz wordt veroorzaakt door het overige lawaai waaraan men meestal blootstaat (werkvloer, disco, mp3 speler etc.). Vaak zal in de loop van de tijd beide verliezen samen voegen en ontstaat er een groot verlies over een groot bereik.

Gehoorbescherming

Gehoorschade is snel opgelopen en meestal permanent van aard. Zeker met Oud en Nieuw lopen we een verhoogd risico, een ongeluk met vuurwerk zit in een klein hoekje. Veel mensen denken “Mij overkomt zoiets niet”. Zorg ervoor dat u niet bij deze groep hoort en neem maatregelen door het dragen van goede gehoorbescherming. Oordoppen zijn er in vele soorten en maten en kunnen eenvoudig online verkregen worden. Ook voor kinderen is er speciale gehoorbescherming beschikbaar, geen overbodige luxe bij zo’n kwetsbare groep.